Tijdlijn moord volgens criminoloog Jane Monckton-Smith
De acht fases
Fase één: relatieverleden
Fase twee: snelle verbintenis
Fase drie: relatie
Fase vier: een heftige gebeurtenis
Fase vijf: escalatie
Fase zes: denken over moord
Fase zeven: moordplannen
Fase acht: moord en zelfdoding
Uitleg verschillende fases:
Fase één: relatieverleden
Vaak zijn de eerste signalen zichtbaar tijdens de eerste dates. De pleger heeft een verleden van stalking, controleerde patronen en een crimineel verleden. De pleger is eerder gearresteerd voor geweld, stalking of huiselijk geweld.
Potentiële slachtoffers kunnen letten op bepaalde uitspraken van de geweldpleger.
Wat zegt pleger over zijn ex? “Mijn ex was gestoord, ze maakte het slechtste in me los. Ik heb mij misdragen, maar het was niet mijn schuld”.
Ex partner kan aangeven: “Hij was vreselijk als partner”.
Plegers van huiselijk geweld gedragen zich vaak bezitterig, jaloers en agressief in al hun relaties. Hebben een dunne huid en gaan confrontaties aan. Hebben vaak traditionele gedachten over de rolverdeling.
Fase twee: snelle verbintenis
Deze fase kan een paar dagen tot maanden duren. Tijdens de tweede fase wordt de het slachtoffer gebombardeerd met cadeaus, aandacht en is de pleger aardig. Dit gaat om z.s.m. commitment krijgen met het slachtoffer. Pleger wilt deze fase z.s.m. achter de rug hebben.
Als je je commitment hebt gegeven mag je die niet meer intrekken.
Vroege zwangerschap
Woorden als: together forever, jij bent van mij
Bezitterig, jaloers
Verzet zich om de relatie langzamer aan te doen of de relatie te beëindigen.
Fase drie: relatie
Deze fase kan lang duren, maar kan ook kort zijn. De 3c’s*: controle, challenge en consequentie spelen in deze fase een rol.
De pleger legt regels op en het overtreden van deze regels heeft consequenties.
Dwingende controle
Stalken
Geweld
Seksuele agressie
Bezitterig
Jaloers
Bedreigingen over zelfmoord of moord
Isolatie van familie en vrienden
Bedreigingen naar kinderen of huisdieren
Opvliegend en dunne huid
Drugs en alcohol problemen kunnen voorkomen
Depressie kan voorkomen
Fase vier: een heftige gebeurtenis
Denk hierbij aan een relatiebreuk of de dreiging van een relatiebreuk. De pleger is angstig voor een relatiebreuk, wil heel graag de controle terugpakken. Soms bombardeert pleger het slachtoffer opnieuw met liefde, aandacht en cadeautjes. In andere gevallen wordt hij juist gewelddadiger. Dit doet hij om ervoor te zorgen dat het slachtoffer niet weggaat.
Faillissement
De lichamelijk en/geestelijke gezondheid verslechterd bij zowel pleger als slachtoffer
Ontslag, pensioen
Gebeurtenis die aanleiding geeft tot vergelding of wraak op het slachtoffer
Fase vijf: escalatie
Fase vier en vijf zitten dicht tegen elkaar aan.
Zorgelijk gedrag neemt toe en wordt serieuzer. Pleger gaat smeken, dreigen met moord of zelfmoord, stalken, oefent meer controle uit.
Zegt bijvoorbeeld: “ik laat je niet gaan, ik kan niet zonder jou leven, als ik je niet kan hebben kan niemand je hebben”.
De meeste relaties gaan niet verder dan fase 5. Fase 5 kan eindigen in:
- De relatie eindigt, de pleger gaar door met smeken, dreigen en stalken*.
- Het smeken, dreigen en stalken werkt en de partners komen weer samen. De relatie zal terug gaan naar fase 3.
- Het blijft in fase 5 en eindigt in misbruik als de relatie is beëindigd, denk aan vechtscheidingen.
- Door naar fase 6.
*Stalking:
Stalking sneller aanpakken
Slachtoffer noemt het niet altijd stalking
Maatregelen inzetten om het te stoppen en deze handhaven.
Er zijn 5 groepen stalkers. In dit geval wordt gezien dat het voor 50% de afgewezen stalker is, dit is tevens de meest gevaarlijke en is in staat om het slachtoffer letsel toe te brengen dan wel te vermoorden.
Fase zes: denken over moord
Dit is de fase waarin iets gebeurd dat niet meer teug te keren is. Wanneer een pleger zich weigert neer te leggen bij een relatiebreuk, voelen ze zich zó afgewezen en vernederd dat ze erover nadenken om het slachtoffer te vermoorden
Slachtoffer wordt vaak gevraagd om voor een laatste keer af te spreken. In de ogen van de pleger is dit ook de laatste kans op verzoening met het slachtoffer.
Er is een verandering te zien in het gedrag van de pleger, dit kan klein zijn.
Stalking blijft doorgaan, pleger steekt er veel tijd in.
Dreiging wordt specifieker
Praat over de dood
Dingen kunnen kalmeren of intensiveren
Fase zeven: moordplannen
Stalking gaat door. Pleger zoekt mogelijkheden om alleen te zijn met het slachtoffer. Er worden concrete plannen gemaakt.
Deze zie je vaak terug in de zoekgeschiedenis van de dader. De vraag “Hoe pleeg je de perfecte moord?” wordt veelal gegoogeld. Net als: “Hoeveel van een bepaald medicijn heb ik nodig om iemand te doden?”
Verhoogde dreiging
Vertelt anderen over de plannen of dreigt hiermee
Wapens of andere hulpmiddelen worden verzameld
Dreiging met zelfmoord
Kinderen isoleren
Fase acht: moord en zelfdoding
De periode tussen fase zeven en acht verschilt per persoon. Soms handelt de pleger meteen en volgt fase acht binnen een dag. Anderen nemen langer de tijd om de plannen voor te bereiden. Tevens doodt de dader niet alleen zijn partner, maar in sommigen gevallen ook zichzelf. Ook kinderen lopen gevaar.
Duidelijke moord met bekentenis
Moord met zelfmoord van de dader
Moord die lijkt op zelfmoord
Moord die lijkt op een genade moord
Moord die lijkt op een ongeluk
Moord die lijkt op een natuurlijk overlijden
Vermist persoon
Kinderen die doelwit zijn van moord
Kinderen zijn getuigen van de moord
Slachtoffer de schuld geven, zelfverdediging
→→→
Het doorlopen van alle fasen is niet onvermijdelijk, het patroon kan worden verstoord.
De meeste controlerende mensen komen niet verder dan fase 5
Op overtredingen moet gereageerd worden ongeacht de aard van de dreiging (als pleger een contact verbod heeft, maar een app stuurt met dit is mijn laatste bericht en het spijt mij van alles wat ik je heb aangedaan, moet er gehandhaafd worden op het contactverbod).
De wat als vraag kan veel informatie geven over de consequentie en patronen.
Tijdspad kan worden gestopt.
Steun het slachtoffer en blijf achter het slachtoffer staan.
Dwingende controle herkennen
3 vragen die je kunt stellen om dwingende controle te herkennen:
Is er een patroon of gedrag?
Maakt dit dat het slachtoffer haar dagelijkse routine of activiteiten veranderd?
Maakt dit patroon iemand bang?
Door vragen te stellen wordt duidelijk wie de pleger (controller) en wie het slachtoffer is.
*De 3 C’s:
Controle (vaak afgedwongen door een serie van ongeschreven regels):
Wat zijn de regels van de relatie?
Challenge (komt voor als de regel is verbroken of wordt geweigerd):
Wat is de reden voor het doen van de melding door de melder?
Waar ging het argument om? Hier uit kan blijken wat de regels zijn en wie deze heeft opgelegd.
Consequenties
Wat is er gebeurd?
Wat gebeurd er als je hulp vraagt, zoekt, aanneemt? Hier zit vaak een consequent aan voor het slachtoffer. En dit is dan ook vaak de reden dat het slachtoffer ervoor kiest geen hulp te aanvaarden. Stel dat het slachtoffer aangifte gaat doen, maar terug moet naar de pleger, zal dit consequenties hebben voor het slachtoffer.
Angst
2 soorten angst:
- Onmiddellijke angst: wanneer er een onmiddellijke bedreiging is voor iemand zijn gezondheid, veiligheid of welzijn. Mensen reageren vaak op onmiddellijke angst door vechten, vluchten of bevriezen.
- Chronische angst: gaat meer over het slachtoffer die de consequenties ontloopt van een controlerende partner die boos is.
Bij slachtoffers van dwingende controle is er sprake van chronische angst:
Bouwt zich op met de tijd, gebouwd op eerdere ervaringen van het slachtoffer
Slachtoffer begrijpt consequenties
Weet waar partner toe in staat is
Doet geen aangifte, dit zal meer gevaar creëren
Wil geen hulp uit angst dat dit de controlerende partner boos kan maken
Slachtoffer ziet er niet angstig uit
Slachtoffer doet als het ze gelukkig zijn en de relatie prima is.
Vraag die je kunt stellen:
Wat gebeurd er als je wel hulp zou vragen?
